Kiedy nasze pokolenie było w szkole, wielokrotnie słyszeliśmy, a nawet omawialiśmy słynne zdanie Antoniego Pawłowicza Czechowa: „Każdego dnia kropla po kropli wyciskam z siebie niewolnika... To zdanie nie miało sensu przez wiele lat, kiedy mnie tam nie było. Nie rozumiałem, dlaczego NIEWOLNIK? JAKI niewolnik? Dlaczego KROPKA PO KROPLI? Dlaczego KAŻDEGO DNIA? A czy w człowieku jest w ogóle niewolnik? Aż pewnego dnia nagle zrozumiałem, że Czechow mówił o poświęceniu. Zmusić się do bycia niewolnikiem oznacza przestać być ofiarą przynajmniej trochę każdego dnia. Ale jakie to trudne! To trudne, bo w naszej branży bycie ofiarą jest czymś powszechnym i właściwym. Zachęca się do poświęcenia, celebruje je i stawia na piedestale. Za to dają odznaczenia i medale, certyfikaty i spersonalizowane zegarki. Przez nią cierpi jej rodzina i przyjaciele; stawia nagrobki i krzyże. Poświęcenie rodziców powoduje, że dzieci głodują i marzną. Ofiara dzieci zabija rodziców. Gdybym mógł postawić pomnik OFIARY, zamiast cokołu usypałbym górę śmieci i postawił na niej ubraną w łachmany kobietę. Ale najważniejsze jest stemplowanie jej twarzy. Faktem jest, że twarz ofiary powinna zostać odciśnięta... Zgadnij co? Naprawdę nie??? Tak! Ona jest tą! Duma!!!.... To smutny i paradoksalny fakt. Psychoterapeuci w swojej praktyce zbyt często spotykają się z poświęceniem. Tak często, że trudno znaleźć osobę, która przestała się już poświęcać. Poświęcenie dla dobra dzieci, dla małżonków, dla rodziców, dla… nie wiadomo czego. Tutaj matka wielu dzieci, inteligentna i utalentowana kobieta z wykształceniem psychologicznym, opowiada o swoim nieszczęśliwym losie. Mówi trochę z irytacją o braku godnej pracy, klientów, mieszkania, pieniędzy, a potem nagle z dumą oświadcza: „Nawet mysz zdechła mi w lodówce!” Dzieci chodzą i pytają: „Mamo! Pozwól mi zjeść!" Ale nie ma nic do jedzenia! BRAK PIENIĘDZY!" Kobieta powtarza te słowa w kółko, niczym magiczne zaklęcie. "BRAK PIENIĘDZY! BRAK PIENIĘDZY! BRAK PIENIĘDZY!”...Ale czy dziecko naprawdę powinno się zastanawiać, skąd rodzic bierze pieniądze na jedzenie? Skąd pochodzą produkty? Dlaczego mama chłopca sąsiada przynosi nowe zabawki, a on nie? Czy naprawdę jest sprawą dziecka myśleć, że jesienią potrzebuje ciepłych butów i kurtki? Czy nie byłoby miło mieć czapkę, futro i rękawiczki na zimę? Dorosły powinien o tym wszystkim pomyśleć! Rodzic! A jeśli o tym nie pomyśli? Ale co, jeśli nie obchodzi go, że jego syn lub córka chodzą spać głodni, że ich brzuchy wyją w nocy jak gniewny, silny wiatr? Że w nocy śnią im się nie podróże, nie latanie nad lasami i morzami, ale proste jedzenie - chleb, ser, kiełbasa, słodycze? Czy rodzice naprawdę mogą się tym nie przejmować?! A jeśli tak, to jaka siła musi stanąć po drugiej stronie skali, aby w dobie obfitości rodzic pozwolił swoim dzieciom być głodnymi, kłaść się spać z pustym żołądkiem i marznąć w podartych butach i chudym ubraniu? kurtka? Co to za moc? Jej imię to duma z własnego poświęcenia. Nie, nie mówię o szlachetności i wyczynach, gdy człowiek oddaje życie w imię głównych wartości w swoim życiu - miłości do Ojczyzny, patriotyzmu, obowiązku wobec społeczeństwa lub ludzi. Nie, nie o to mi chodzi! Ale dlaczego małe dzieci dobrze wykształconej, utalentowanej i kreatywnej kobiety głodują? Z miłości do Ojczyzny? Jaki dług zmusza tę wykształconą i specjalistyczną kobietę do siedzenia za mizerną pensję w centrum budżetowym, mieszkania w jednopokojowym mieszkaniu z matką i bratem alkoholikiem z czwórką dzieci, spania obok siebie na podłodze, jedzą nieregularnie i słabo, spokojnie patrzą na niepracującego byłego męża – alkoholika, który zamieszkuje własne dwupokojowe mieszkanie? Co to za dług? Dług wobec kogo? Ona nie daje mi odpowiedzi na to pytanie. Dobrze rozumiem, co ona czuje, o czym myśli w takich momentach. "OH! JAKI JESTEM NIESZCZĘŚLIWY! JAK CIĘŻKO MI JEST ŻYĆ! JAKIE Okropne jest moje życie!” Paradoks polega na tym, że człowiek może myśleć w TAKI sposób i dalej żyć TAK tylko wtedy, gdy znajdzie się w pozycji ofiaryPraktyka konsultacyjna obfituje w podobne przykłady. Rodzice poświęcają się, dzieci się poświęcają, małżonkowie i przyjaciele poświęcają się. Jednak bardzo często, poświęcając siebie, swoje potrzeby, zainteresowania, pragnienia, ludzie nagle zauważają jakiś dziwny osad w swojej duszy. Po dokładnym i dokładnym zbadaniu okazuje się, że jest to uraza, irytacja, złość, a czasem nawet nienawiść. Uczucia te można skierować najpierw na tego, dla kogo faktycznie złożono ofiarę, a potem na siebie, gdyż własne potrzeby pozostały niezaspokojone. W poradnictwie psychologicznym i psychoterapii często spotyka się z takimi sprzecznymi uczuciami klientów. Klienci wydają się krążyć w błędnym kole. Na początku ktoś lub coś sprawia, że ​​jest im przykro. Z litości postanawiają coś poświęcić. A później, pozbawiając się czegoś ważnego i koniecznego, zaczynają użalać się nad sobą, złościć się, obrażać i mogą poważnie zachorować. Naiwnością byłoby jednak sądzić, że krąg, po którym wędruje ofiara, jest tak mały. W rzeczywistości obejmuje absolutnie wszystkie relacje międzyludzkie. WSZYSTKO! Amerykański psycholog Stefan Karpman w 1968 roku, analizując i podsumowując teorię Erica Berne'a na temat ról, jakie odgrywają ludzie, odkrył niesamowity wzór. Wszystkie role, jakie dana osoba odgrywa w danej sytuacji, można sprowadzić do zaledwie trzech różnych ról. Są to role ofiary, prześladowcy i wybawiciela. Odkryciem Karpmana było to, że dostrzegł, że te trzy role są ze sobą nierozerwalnie powiązane. Karpman nazwał swoje odkrycie Trójkątem Dramatycznym. Role znajdują się w wierzchołkach tego trójkąta. Ale najciekawsze, najważniejsze i być może najstraszniejsze jest to, że kiedy już wpadniesz w to błędne koło, praktycznie nie da się z niego wyrwać! Osoba przechodzi od szczytu do szczytu, odgrywając sekwencyjnie tę czy inną rolę. Każda z tych ról ma swoje funkcje, własne zasady postępowania, swoje jasne i niezmienne wytyczne. Oto Wybawiciel. Zawsze pomaga, nawet gdy nie jest proszony, czuje się winny, jeśli nie może pomóc, pozwala ofierze na porażkę i wykonuje swoją pracę, pociesza ofiarę, łagodzi jej problemy, trudności, trudności. Główne uczucia ratującego to wielka litość dla ofiary i szlachetna złość na prześladowcę. Ofiara jest zawsze bezsilna, zawsze niewolnikiem sytuacji i okoliczności. Jest bezradna, przygnębiona, może wstydzić się swojej bezsilności, a może być z tego dumna. Zawsze potrzebuje wybawiciela, który będzie ją chronił i służył. Główną postawą ofiary jest: „Biedny ja, biedny ja! Nieszczęśliwy ja, nieszczęśliwy! Dlaczego mam takiego pecha?! Dlaczego wszystkie nierówności spadają na mnie samego?! Dlaczego wszyscy są wobec mnie tacy niesprawiedliwi?!” Prześladowca jest zawsze okrutny, atakuje, oskarża. Twardy i sztywny. Wściekły i krytyczny. Jego postawa wobec ofiary: „Ty sam jesteś wszystkiemu winien! Zostaniesz ukarany! Dobrze ci to służy!” Zatem człowiek nigdy nie pozostaje tylko w jednej roli. Przechodzi od jednego do drugiego w zależności od sytuacji i okoliczności, nigdy nie pozostając długo na jednym szczycie. Przechodząc z jednej roli do drugiej, osoba raz po raz znajduje kogoś, zapraszając go na to lub inne wolne stanowisko. Osoba w nim żyjąca zamyka wszystkie swoje relacje w tym trójkącie – kole. Oto jedna z sytuacji. Olga, ładna kobieta w średnim wieku, podczas sesji gorzko płacze i narzeka na swój nieszczęśliwy los. Jak sama mówi, nie miała w życiu szczęścia. Rodzice jej nie lubią, nie mieszka tam, gdzie chce, pracuje w pracy, której nienawidzi, mężczyźni ją wykorzystują i oszukują. Próbuję dowiedzieć się, czy w życiu mojej klientki jest chociaż coś dobrego, czy pamięta, że ​​w jakiś sposób miała szczęście, czy ktoś ją kocha. "NIE! Nikt mnie nie potrzebuje! I nigdy tego nie potrzebowałem!” – woła Olga i znów wybucha płaczem. Rozumiem: pozycja mojego klienta jest pozycją Ofiary. Kiedy opowiada mi o swoim życiu, wyobraża sobie swoich własnych rodziców, partnerów iszefie i w ogóle na całym świecie. I psycholog, tj. zaprasza mnie do roli Wybawiciela. Zastanawiam się, czy mógłbym zrobić mały eksperyment, żeby pokazać kobiecie, w jakim trójkącie dramatycznym się znajduje? Świadomie wchodzę w to błędne koło i gram role, ale nie Wybawiciela, bo tam czeka na mnie pułapka! Mogę być Ofiarą lub Prześladowcą! Najpierw decyduję się zaatakować. Zgadzam się z Olgą, że jej rodzice są okrutni, jej mężczyźni są bez serca, a jej szefowie są głupi. Od jakiegoś czasu klient jest zadowolony. Ale tylko na chwilę! Czas przejść do innej roli. Nagle znika jej radość z faktu, że terapeuta przyłącza się do jej gniewu na świat. Zaczyna bronić wszystkich, których właśnie oskarżyła, najpierw siebie, a potem terapeutę. Olga zostaje Wybawicielką. Rodzice okazują się jednak nie tacy źli. Mężczyźni nie są aż tak bez serca. Szef nie jest takim głupcem. Ale ponieważ „odważyłam się” zaatakować bliskie jej osoby, złość klientki zwróciła się przeciwko mnie. Teraz ona jest Prześladowcą, a ja Ofiarą. Pozostaję w tej roli, zgadzając się, że jestem „winny”, że „pomyliłem się”, że „nie mam racji”. I wkrótce sama Olya przejmuje rolę Wybawiciela. Ponieważ jestem teraz Ofiarą, ona zaczyna wspierać i zachęcać mnie, konsultantkę, kierując gniew Prześladowcy na siebie. Karci się za swoją głupotę, nieuwagę, zły język, głupi charakter i ogólnie za to, że żyje na tym świecie. I znowu wybucha łzami użalania się nad sobą! Koło jest zamknięte! Olga zagrała wszystkie role. Zaczynając od Ofiary, przechodziła do Prześladowcy, następnie trafiała do Wybawiciela, skąd zwyczajowo szła do Ofiary. Takie poruszanie się w błędnym kole, od roli do roli, jest z reguły charakterystyczne dla każdej relacji klienta, dla samego jego sposobu życia. Dlatego bardzo ważne jest, aby podczas poradnictwa pokazać klientowi, jak porusza się po trójkącie dramatycznym, jak nieświadomie przechodzi od roli do roli, kolejno obwiniając, potem litując się, a potem pomagając, czasem tym samym osobom. To nie jest praca na jedną sesję, to musi być długie i żmudne. Pozycja ofiary, wieczne poszukiwanie prześladowcy i zwrócenie się o pomoc do ratownika są zbyt znajome dla Rosjanina. Pamiętajcie, że w XIX wieku N.A. Niekrasow opisał nadzieje rosyjskiego chłopa! „Pan przyjdzie, Pan nas osądzi!” To bardzo typowe, że Rosjanin szuka zbawiciela we władzach, począwszy od pana i cara kilka wieków temu, a skończywszy dzisiaj na apelach do posłów i samego Prezydenta. Ruch w trójkącie dramatycznym jest szczególnie wyraźny w relacjach zależnych i współzależnych. W rodzinach, których członkowie są chemicznie i emocjonalnie zależni (mężowie, żony, dzieci, rodzice), trójkąt dramatyczny rozwija się w całym swoim „olśniewającym” i „pięknie”! Alkoholizm, narkomania, uzależnienia od gier i komputerów, przywiązania emocjonalne i seksualne odgrywają tę lub inną rolę w trójkącie Karpmana. Na przykład wódka w rodzinie alkoholika i Prześladowcy: „Jak ja jej nienawidzę! Zrujnowała całe moje życie!” – krzyczy kobieta do terapeuty podczas konsultacji. I nie sposób jej nie wierzyć. A w domu - aby uniknąć obelg, oskarżeń, złości, a nawet napaści ze strony okrutnego, trzeźwego męża, kobieta zawsze ma butelkę w rezerwie - „na wypadek, gdy będzie pijana” („Przecież pójdzie i kupi tak czy siak! Więc pozwól, że sam go kupię i na wszelki wypadek ukryję.” Szansa!”) – wódka staje się Wybawicielem. Co więcej, ratuje zarówno męża przed objawami odstawienia, jak i żonę przed mężem Prześladowcą. A jeśli przypadkowo znajdziesz gdzieś w domu niedokończoną butelkę, żony alkoholików prawie nigdy nie wylewają zawartości - żałują! Wódka w tym przypadku staje się Ofiarą. Całe życie osób zależnych i współzależnych wypełnione jest taką ciągłą „dynamiczną” zabawą. Można poruszać się w tym błędnym kole miesiącami, latami, a nawet dziesięcioleciami. Czy jest zatem w ogóle wyjście z tego trójkąta dramatycznego? Czy może zmienić się z „błędnego koła” w labirynt dla człowieka, z którego wciąż można znaleźć wyjście? Chyba tak. I w tych samych słowach widzę wyjście!