Jak dbać o zdrowie poprzez higienę ciała, higienę psychiczną, samokształcenie, samorządność? Tak sugerują niektórzy psychologowie. Przyjrzyjmy się temu bliżej. Samorząd psychiczny (samoregulacja) rozumiany jest jako świadomy wpływ człowieka na wrodzone mu zjawiska psychiczne (procesy, stany, właściwości), wykonywane przez niego czynności i własne zachowanie w celu utrzymania lub zmiany charakteru ich przebiegu. Samorząd umysłowy i samoregulacja są ze sobą powiązane jako całość i jako szczegół: zarządzanie obejmuje regulację. Przejście od samorządu do samoregulacji jest przejściem od planu, pomysłu do jego realizacji. Jeśli samoregulacja jest z reguły podporządkowana rozwiązywaniu problemów najbliższej przyszłości, wówczas samorządność może być nastawiona na perspektywę dłuższą – wybór ścieżki życia, wyznaczanie celów samodoskonalenia, określanie celów i samodoskonalenie. edukacja We współczesnych badaniach psychologicznych pojęcie „samoregulacji” jest różnie interpretowane. Wśród głównych podejść wyróżnia się kilka. Samoregulacja to: specjalny poziom programowania działań oparty na procesach foresight; zarządzanie emocjami, uczuciami i doświadczeniami danej osoby; ukierunkowane zmiany zarówno w indywidualnych funkcjach psychofizjologicznych, jak i ogólnie w stanach neuropsychicznych; celowy świadomy wybór charakteru i sposobu działania; „wewnętrzna” regulacja ludzkiej aktywności behawioralnej; interakcja między zewnętrznym i wewnętrznym w zachowaniu i działaniach jednostki itp. Z praktycznego punktu widzenia ważne jest, aby zrozumieć, że samoregulacja w dużej mierze zależy od chęci danej osoby do zarządzania własnymi emocjami, uczuciami, doświadczeniami, a co za tym idzie, zachowaniem. W naukach psychologicznych istnieje wiele podejść do klasyfikacji poziomy samoregulacji psychicznej. Rozważmy poziomy samoregulacji psychicznej z perspektywy psychofizjologa L.P. Grimaka [11]. Wyróżnia się poziomy: informacja – energia; motywacyjny; emocjonalnie – o silnej woli; indywidualnie - osobisty. Informacyjny i energetyczny poziom samoregulacji Ten poziom regulacji zapewnia niezbędny stopień energetycznej mobilizacji układów fizjologicznych dla optymalnego funkcjonowania psychiki. Sposób działania psychiki zależy od aktualnie rozwiązywanego zadania i odpowiadającego mu zaopatrzenia w energię. Nadmierna aktywność umysłowa, wynikająca z nadmiaru energii nerwowej, prowadzi do jej rozładowania poprzez reakcje mowy, motoryczne i fizjologiczne narządów wewnętrznych. Brakowi aktywności umysłowej towarzyszy aktywacja mechanizmów mózgowych, które powodują miejscowe lub ogólne napięcie w mięśniach szkieletowych, które wytwarzają dużą liczbę impulsów nerwowych docierających do mózgu, zwiększając jego poziom czuwania. Trzy główne typy samoregulacji na EIUS zostały zidentyfikowane: reakcja „reakcja”. Katharsis. Czynności rytualne. Reakcja „odpowiedzi” polega na wzroście aktywności motorycznej lub umysłowej. Osoba dosłownie „nie może znaleźć miejsca dla siebie”, nieustannie się porusza, chodzi i stara się „wylać swoją duszę” w rozmowie nawet z nieznajomym. „Reakcja” motoryczna ma charakter ochronny. Wyjątkowym sposobem regulowania wielu poważnych schorzeń jest wykorzystanie zdolności reagowania na informacje estetyczne. Katharsis (oczyszczenie) Psychologiczne znaczenie katharsis definiuje się obecnie jako szok emocjonalny przeżywany przez człowieka pod wpływem dzieła sztuki, sposób na wyzwolenie się od negatywnych doświadczeń i myśli, stan wewnętrznej ulgi. Katharsis można uznać za sposób na przezwyciężenie i zastąpienie sprzecznych, trudnych, bolesnych doświadczeń doświadczeniami pozytywnymi. Działania rytualne Ten rodzaj samoregulacji jest powszechnym sposobem oddziaływania na psychikę poprzez odpowiednią organizację warunków zewnętrznych w celu pobudzenia lub odwrotnie, zmniejszenia jej nadmiaru.działalność. W rytuale, jako rodzaj samoregulacji, wykonywanie działań jest ściśle kanonizowane, ich znaczenie jest czysto symboliczne. Rytuał ma na celu zaszczepić coś w człowieku, jakoś go ustawić, zaszczepić pewną stereotypową reakcję. Rytuały i rytuały odzwierciedlają potrzebę człowieka określonego nastroju psychicznego, wzmocnienia emocjonalnego, wpływu na podświadomość, utrzymania odpowiednich stanów regulujących. stabilność psychiczna w trudnych warunkach pracy. Motywacyjny poziom samoregulacji Wszelkie procesy samoregulacji rozpoczynają się od samoregulacji motywacji. Z psychologicznego punktu widzenia można wyróżnić trzy grupy głównych czynników determinujących różnice w samoregulacji motywacyjnej ludzi. Czynniki jednostkowo-osobowe. Czynniki wywołujące stan ogólnego niezadowolenia z siebie. Czynniki sensotwórcze. Czynniki indywidualne i osobiste Siła motywacji, tj. zainteresowanie czymś człowieka, przejawiające się w energii mentalnej o określonej intensywności. Świadomość tendencji motywacyjnych. Każdy człowiek w takim czy innym stopniu jest świadomy swoich dobrych lub złych nawyków i skłonności, jest świadomy tego, jak trwałe są one i w jakim stopniu oddają jego wewnętrzną istotę. Ale dana osoba może nie być świadoma swoich prawdziwych potrzeb i aspiracji życiowych. W naszej sferze motywacyjnej istnieje wiele ukrytych motywów i dążeń, często nieświadomych, ale wywierających swój aktywujący wpływ. Niektóre przywiązania, impulsy i motywy tak urzekają osobę, że nie może ona spojrzeć na nie z zewnątrz i zrozumieć ich znaczenia. Bogactwo semantyczne motywacji charakteryzuje indywidualne znaczenie znaczącej strony życia człowieka. Człowiek albo prowadzi sensowne, bogate życie, albo nie ma długoterminowego celu w życiu, często angażuje się w bezsensowne zajęcia i „zabija czas”. Integralność tendencji motywacyjnych jest cechą kierunku zainteresowań danej osoby oraz stopnia jej stabilności społecznej i psychicznej. Niedostateczny rozwój tej właściwości objawia się rozbiciem planów życiowych i aspiracji, brakiem ich wzajemnej spójności. Realistyczna motywacja. Jasne pojęcie o tym, kiedy i jak osiągnąć swoje cele. Zachowanie w tym przypadku niewiele różni się od prawdziwych intencji. W przeciwnym razie dana osoba często napotka nieprzewidziane okoliczności, które utrudniają realizację jego planów. Stabilność emocjonalna motywacji. Osoba o emocjonalnej stabilności motywacji nie jest skłonna do zmiany swoich postaw i zamiarów w zależności od nastroju. Stała impulsywność zamiarów i działań, niezdolność do podejmowania jakiejkolwiek aktywności przez długi czas, okresowe zauroczenie zadaniami drugorzędnymi jest wskaźnikiem słabo rozwiniętej stabilności emocjonalnej. Sytuacyjna niezależność motywacji, czyli stabilność motywacji w czasie, gdy na codzienne zachowanie danej osoby decydujący wpływ mają cele długoterminowe. Zależność sytuacyjna sugeruje, że dana osoba łatwo wykazuje impulsywność, na jej zachowanie duży wpływ mają okoliczności i środowisko zewnętrzne. Czynniki zapewniające stan ogólnego niezadowolenia z siebie Depresja potrzeb to mało uświadomione, niejasne poczucie niezadowolenia z własnej sytuacji życiowej. Kryzys akceptacji motywów to stan charakteryzujący się tym, że w danej sytuacji człowiek nie jest w stanie dokonać ostatecznego wyboru. Kryzys w realizacji motywów wynika z frustracji własnych planów, celów i nadziei. Mogą towarzyszyć negatywne doświadczenia, aż do ogólnego spadku zainteresowania życiem. Czynniki tworzące sens. Regulacja za pośrednictwem zewnętrznie. Do samoregulacji nie stosuje się bezpośrednich metod samowpływu (samoperswazja, porządkowanie siebie itp.), ale jakąś opcjonalną, rozpraszającą aktywność, hobby, spacery, podróże, komunikację ze sztuką, ludźmi. Aktywna regulacja semantyczna. Wymaga bezpośredniego wysiłku intelektualnego, przemyślenia obecnej sytuacji,próbuje spojrzeć na swoje pragnienia i motywacje z innej perspektywy, odkryć nową wizję życia. Motywacja rezerwowa Potrzeba motywacji rezerwowej pojawia się, gdy wymagane są dodatkowe zasoby motywacyjne. Przykładem może być wykonywanie niezbędnej, ale nieciekawej pracy. Metody bezpośredniej samoregulacji motywacyjnej Trening autogenny. AT jako metoda samoregulacji pozwala dodatkowo zastosować rodzaj dialogu ze sobą jako technikę, której wyniki można wykorzystać do oceny siły utrwalenia niezbędnej edukacji mentalnej. Stosowanie dialogu zwiększa skuteczność subiektywnej kontroli psychologicznej gotowości człowieka do nadchodzących działań. Autohipnoza. To cały system komunikowania się ze sobą, składający się z trzech etapów: „Przeglądu” swoich motywów. Osoba mentalnie patrzy na siebie z zewnątrz, ocenia swoje pragnienia, aspiracje i moralną czystość swoich celów życiowych. W rezultacie identyfikowane są słabe strony. Osoba dostosowuje system motywów, aktualizuje postawy wewnętrzne i nabiera znaczenia. Przedhipnotyczna rozmowa z samym sobą. Głośno, wyraźnie i wymownie podsumowuje się wyniki rewizji i ponownej oceny własnych wartości motywacyjnych. Na tym etapie możesz zadać sobie pytania wyjaśniające, na które należy udzielić jasnych, szczerych odpowiedzi. Działania. Etap wstępnej realizacji motywów. Emocjonalno-wolicjonalny poziom samoregulacji Ten poziom regulacji psychicznej obejmuje zwykle właściwości, cechy i możliwości człowieka, które realizuje on przy udziale procesów wolicjonalnych. Innymi słowy, ten obszar samokontroli to umiejętność kontrolowania siebie, swoich działań i czynów, doświadczeń i uczuć, umiejętność świadomego utrzymywania i regulowania swojego dobrostanu i zachowania w sytuacjach ekstremalnych. Samokontrolę można uznać za równowagę emocjonalnych i wolicjonalnych składników psychiki z dominacją woli nad emocjami, niezależnie od czynników czasowych (K.K. Płatonow, 1982). Działanie wolicjonalne jest końcowym rezultatem złożonego „przetwarzania siebie”. ”, czyli wynik komunikacji z samym sobą. Automatyczna komunikacja jest jedynie warunkiem koniecznym logicznego działania opartego na silnej woli. Do prawdziwego działania człowiek musi mieć rozwinięte mechanizmy samokontroli i samoregulacji. W zależności od sytuacji lub zadania, metody i rodzaje pracy nad sobą znacząco się zmieniają. Rozważmy główne rodzaje samoregulacji mentalnej na tym poziomie. Przekonanie o sobie. Samozamówienie. Autohipnoza Samowzmacnianie. Wyznanie siebie jako rodzaj samoregulacji Wyznanie siebie jest początkowym i niezbędnym momentem w procesie komunikowania się z samym sobą. Samospowiedź to w istocie pełna, wewnętrzna relacja wobec samego siebie, na temat aktualnych okoliczności życiowych i prawdziwej roli, jaką w nich odgrywamy. Świadomość swoich pochopnych słów i niestosownych działań powoduje u osoby moralnie rozwiniętej i wykształconej uczucie irytacji, żalu i samopotępienia. Długotrwałe doświadczenie takiej sytuacji stwarza warunki do rozwoju kompleksu niższości. Dlatego wyznanie siebie, proces wypowiadania się, pomaga człowiekowi lepiej zrozumieć, co go niepokoi. Psychologiczna potrzeba wyznania siebie realizuje się w różnych formach: dzielenia się przeżyciami z nieznajomym, z bliskim przyjacielem, członkiem rodziny. , do spowiedzi w kościele, spowiedź zawsze odgrywała rolę wielkiej psychoprofilaktyki. Dzienniki i zapisy swoich myśli i przeżyć. W dzisiejszych czasach ludzie nie mają wystarczająco dużo czasu na komunikację duchową, co powoduje stres psychiczny. Współczesny człowiek często zmuszony jest do działania wbrew własnej motywacji, na skutek bezkrytycznego postrzegania stereotypowych postaw behawioralnych. Wykształcenie nawyku samoopisu pomoże wyeliminować niechcianą spontaniczność i impulsywność w zachowaniu, a także uruchomi mechanizmy kontroli intelektualnej i moralnej. Autoperswazja jako specyficzny rodzaj samoregulacji Autoperswazja jest procesem komunikacjikrytyczno-analityczny, świadomy wpływ na własne postawy osobiste, rdzeń motywów osobistych. Podstawą tego procesu jest logiczne uzasadnienie praktycznych korzyści płynących z tego czy innego działania. Metoda autoperswazji jest jednym z najskuteczniejszych narzędzi psychologicznych samorządu osobistego, selekcji niezbędnych do tego informacji, pokonywania słabości innych ludzi. , obcych postaw i własnych uprzedzeń, które uniemożliwiają adekwatne postrzeganie rzeczywistości. Aby uniknąć niestosownych działań i mądrze je skorygować, musisz na czas zwrócić się do własnego intelektu. Potężny i rozwinięty intelekt jest w stanie wytrzymać najbardziej niewiarygodne okoliczności życiowe. Najskuteczniejszym sposobem przekonania się (samopocieszenia) będzie ten, który opiera się na trzeźwym intelekcie, obiektywnym podejściu do problemów i sprzeczności życiowych. Aktywne wyszukiwanie pomaga znaleźć realne sposoby rozwiązania problemów życiowych, a także testuje osobę i dodaje jej pewności siebie. Samorząd jako rodzaj samoregulacji Samorząd, jako element samoregulacji emocjonalnej i wolicjonalnej, zapewnia zdecydowane działanie w warunkach jasnego celu i ograniczonego czasu na refleksję. Rozwijając tę ​​umiejętność, powstaje rodzaj odruchowego połączenia między mową wewnętrzną a działaniem. Władza nad sobą jest bodźcem „wyzwalającym”, stosowanym w różnych metodach autoperswazji. Autohipnoza jako szczególny rodzaj samoregulacji Autohipnoza jest psychoregulatorem, który działa na zwykłym, stereotypowym poziomie i nie wymaga twórczych wysiłków, aby przeanalizować i rozwiązać trudną sytuację. Efekt autohipnozy jest znany od czasów starożytnych , ale najbardziej znana jest metoda autohipnozy E. Coue. Coue jako pierwszy zaproponował metody kontroli myśli i podkreślił, że pozytywne myśli mają ogromny wpływ na samopoczucie i zachowanie człowieka. Wpływ autohipnozy jest szczególnie skuteczny, gdy sygnałom werbalnym towarzyszą żywe, twórcze pomysły. Samowzmacnianie i jego rola w samoregulacji Samowzmacnianie jest jedną z kontrolujących reakcji samoregulacji życia, tj. opiera się na mechanizmie samokontroli. Reakcje samowzmacniania (lub samokarania) regulują ludzkie zachowanie w sposób ciągły i ciągły, włączając się w zależności od sytuacji. Wielu ekspertów (K. Pryor i in.) za jedno z nich uważa samowzmacnianie najbardziej użytecznych i skutecznych mechanizmów samoregulacji. Często ludzie nie otrzymują wdzięczności nawet od siebie, co powoduje zwiększoną nerwowość i depresję. Rozwinięta osobowość wybiera pozytywne metody wzmacniania (spacery, rozmowy z przyjaciółmi, czytanie książek itp.), a nie negatywne (papierosy, piwo, jedzenie itp.). Samoakceptacja ma ogromne znaczenie. Technika samoakceptacji opiera się na akceptacji niektórych swoich działań, planów, wyników i rezultatów. Właściwe zrozumienie przyczyn własnych braków, lęków i niepowodzeń pozwala zachować większy spokój i opanowanie w radzeniu sobie z tymi samymi brakami u innych, co prowadzi do rozsądnej postawy wobec siebie, wobec innych, a w ostatecznym rozrachunku wobec życie Samoakceptacja stwarza poczucie wewnętrznej wolności i relaksu, wprowadza psychikę w stan równowagi, pozwala na przejaw samokrytyki, jaśniejszego, bardziej szczerego, otwartego wyrażania myśli i uczuć. Indywidualny - osobisty poziom samoregulacji Ten poziom jest mobilizowany, gdy konieczne jest „przerobienie” siebie, swoich osobistych wartości i postaw psychologicznych, a nie okoliczności. Główne metody poziomu indywidualnego - osobistego obejmują: Samoorganizację. Samoafirmacja. Samostanowienie. Samo-aktualizacja. Samoorganizacja i jej cechy Samoorganizacja jest wskaźnikiem osobistej dojrzałości człowieka. Samoorganizacja nie jest charakterystyczna dla podmiotów dziecięcych, dla których w procesie indywidualnego rozwoju mechanizmy samoregulacji nie zostały w pełni rozwinięte. Samoorganizacja takich osób nie uzyskała wyraźnego skupienia, świadomości ani możliwości kontrolowania. Najważniejszy znak formacjisamoorganizacja - aktywna formacja siebie jako jednostki, zgodność wyborów życiowych (zawód, przyjaciele itp.) z indywidualnymi cechami jednostki. Samoorganizacja to integralny zestaw właściwości naturalnych i nabytych społecznie, ucieleśniony postrzegane cechy woli i intelektu, motywy postępowania i stosowane w organizacji działań i zachowań. Samoafirmacja jako najważniejsza potrzeba człowieka Potrzeba samoafirmacji jest nierozerwalnie związana z podstawowymi potrzebami człowieka w zakresie wyrażania siebie i samopoznania, w celu osiągnięcia maksymalnej pełni życia dostępnej w określonych warunkach egzystencji. Pojęcia wyrażania siebie i odkrywania siebie są ściśle powiązane z koncepcją „siły moralnej jednostki”, która przejawia się w umiejętności zmobilizowania we właściwym czasie wszystkich rezerw własnego ciała. Osoby posiadające większą siłę moralną w porównaniu do innych członków społeczeństwa osiągają w swoich działaniach rezultaty wielokrotnie wyższe od poziomu przeciętnego. Samostanowienie i jego przejawy W samostanowieniu człowieka główną rolę odgrywa sens życia. Problemem tym zajmował się F. Frankl. Walka o znalezienie sensu życia jest siłą napędową życia jednostki. Potrzeba sensu życia często objawia się tak mocno, że człowiek jest nawet w stanie umrzeć w imię swoich ideałów i wartości. Dla konkretnego człowieka w danym momencie ważny jest konkretny sens życia, a utrata tego sensu często prowadzi do nieodwracalnych konsekwencji. Samorealizacja i jej cechy W momencie samorealizacji „ja” realizuje się, dokonuje ciągłego procesu wyboru, co oznacza dla jednostki jej awans lub odwrót (kłamać lub mówić prawdę, kraść lub nie) kraść itp.). Samorealizacja oznacza uświadomienie sobie potencjału wewnętrznego rozwoju. Zwrócenie się do siebie, żądanie odpowiedzi i dokonanie wyboru, oznacza wzięcie odpowiedzialności, zrobienie kolejnego kroku w swoim rozwoju. Samorealizacja to także umiejętność wyrażania przeciwnego punktu widzenia, umiejętność przeciwstawienia się swoim słabościom, to jest właśnie to. kumulacja „przejęć”, które później mogą stać się głównymi korzyściami osobistymi. Literatura Ananyev V.A. Wprowadzenie do psychologii zdrowia. Petersburg 1998. Ananyev V.A. Podstawy psychologii zdrowia. Księga 1. Konceptualne podstawy psychologii zdrowia. - St.Petersburg: Rech, 2006, -384 s. Ananyev V.A Warsztaty z psychologii zdrowia. Podręcznik metodologiczny dotyczący pierwotnej profilaktyki specyficznej i nieswoistej. - St.Petersburg: Rech, 2007.-320 s. Albiseti V. Być szczęśliwym, M.: Risline, 2000. Andreas K. Zmień swoje myślenie i wykorzystaj rezultaty. Petersburg, 1994. Alekseev A.V. Jestem spokojny. Jak chronić się przed stresem. / Seria „Zdrowie Narodu”. - Rostów n./D: „Phoenix”, 2004.-169 s. Baeva I.A. Szkolenie z zakresu bezpieczeństwa psychicznego w szkole. – St.Petersburg: Rech, 2002. – 251 s. Bern E. Gry, w które grają ludzie. Ludzie, którzy grają w gry. M., 1988. Bublichenko M.M. Nie jestem nikomu nic winien! Treningi zdobywania wewnętrznej wolności. /Rostov n./D: Phoenix, 2007.-250, (1) s.: il. - (Warsztat psychologiczny). Wasyutin A.M. Psychochirurgia, czyli psychotechniki nowej generacji – Rostov n./D: Phoenix, 2004.-560 s. (cykl „Warsztat psychologiczny”). Grimak L.P. Rezerwy ludzkiej psychiki. M., 1989. Gladkova S. Autotrening. Techniki antystresowe / Seria „Bądź zdrowy” - Rostów n./D: „Phoenix”, 2002.-320p. Gulina MA Wewnętrzna harmonia i zdrowie psychiczne. Petersburg, 1993. Deinou S. Mój własny psychoterapeuta. St. Petersburg: Peter, 2000 Istratova O. N., Exacousto T. V. Podręcznik psychologa szkoły średniej (wyd. 2)/ - Rostów n/D: „Phoenix”, 2004. – 512 s. Kozlov V.V. Psychotechnologie odmiennych stanów świadomości. - wyd. 2, hiszpański. i dodatkowe – M.: Wydawnictwo Instytutu Psychoterapii, 2005.-544 s. Lidermana H. Trening autogenny. M., 1985. Lowen A. Zbiór eksperymentów bioenergetycznych - M.: AST Publishing House LLC, 2003. - 192 s. - (Klasyka psychologii światowej). Napreenko A.K., Petrov K.A. Samoregulacja psychologiczna. Kijów, 1995. Odnalezienie osobistej mocy. Jak planować i realizować.