Od autora: Kim jest psycholog rodzinny i co się je? Jak rodzina wpływa na życie jej członków? Z jakimi problemami warto się zwrócić do psychologa rodzinnego i jak może on pomóc? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w tym artykule. Psychologia rodziny jest stosunkowo młodą gałęzią nauk psychologicznych, która zaczęła nabierać kształtu jako odrębny kierunek w latach 60-tych. Pracując z pacjentami klinicznymi cierpiącymi na schizofrenię, psychozę i uzależnienia, terapeuci zauważyli, że poprawa stanu pacjentów znikała zaraz po powrocie pacjentów z kliniki do domu. Eksperci sugerują, że rodzina w określony sposób wpływa na stan pacjenta. Na konsultacje zaczęto zapraszać całe rodziny. Dane usystematyzowano i uogólniono, w wyniku czego wyłoniły się teorie opisujące funkcjonowanie systemów rodzinnych. I tak na przykład pojawił się termin „zidentyfikowany pacjent” - członek rodziny, który rzekomo jest problematyczny w rodzinie, ale jego „problematyczność” pomaga w utrzymaniu homeostazy rodzinnej. Jak to jest? Na przykład rodzina: tata jest bardzo zajęty pracą, główny żywiciel rodziny, mama pracuje, ale raczej dla zabawy córka ma 13 lat, syn 8 lat. Matka szuka rady, bo ma problem z synem: słabo się uczy, źle się zachowuje, okresowo ucieka z domu. Syn w tym przypadku jest „zidentyfikowanym pacjentem”, tym, który jest wyrażany jako nosiciel problemu. Można oczywiście pracować z dzieckiem indywidualnie. Ale psycholog rodzinny zasugeruje, że zachowanie dziecka jest w dużej mierze zdeterminowane procesami zachodzącymi w jego rodzinie. Dlatego psycholog zaprosi na konsultację całą rodzinę i zbada, co dzieje się w rodzinie przed ucieczką dziecka z domu, w trakcie poszukiwań i po powrocie dziecka do domu. W naszym przykładzie mama i tata zaczęli ze sobą ściślej współdziałać. Tata angażował się w poszukiwania i późniejsze wychowanie syna, coraz częściej wracając z pracy na czas i spędzając więcej czasu w domu. Siostra stała się bardziej uważna i przyjazna dla brata. Dzięki tak prostej manipulacji 8-letnie dziecko utrzymało homeostazę rodzinną, zmuszając członków rodziny do zbliżenia się w momentach, gdy byli od siebie bardzo oddaleni. Podobna sytuacja ma miejsce w rodzinach z osobami uzależnionymi (alkoholikami, narkomanami, hazardzistami, osobami niepełnosprawnymi) – problematyczny członek rodziny z reguły pełni dla rodziny bardzo ważną funkcję. Cierpi każdy, łącznie z „zidentyfikowanym pacjentem” i innymi członkami rodziny. Psycholog rodzinny w tym przypadku pomoże rodzinie znaleźć bardziej przyjazne dla środowiska sposoby zdrowego funkcjonowania systemu rodzinnego. System rodzinny ma wiele parametrów, których naruszenie prowadzi do pewnych trudności. Na przykład hierarchia rodzinna zakłada dominację rodziców nad dziećmi. Władza oznacza odpowiedzialność, którą dorosły może unieść, ale dziecko nie, przynajmniej ze względu na swój wiek. Naruszenie hierarchii można zaobserwować w rodzinach dużych, gdzie najstarsze dziecko staje się „matką” dla młodszych braci i sióstr. Albo w rodzinie, w której „księżniczka tatusia” decyduje, co rodzina będzie robić w weekend lub gdzie pojedzie na wakacje tego lata. Naruszenie hierarchii komplikuje relacje nie tylko między małżonkami, ale także okazuje się nieznośnym ciężarem dla samego dziecka, które jako osoba dorosła z pewnością poniesie konsekwencje swojej „szczególnej” pozycji. Kolejnym parametrem systemu rodzinnego jest granice. Zewnętrzne granice rodziny pomagają jej członkom izolować się i tworzyć swój własny, niepowtarzalny świat, z własnymi zasadami, wytycznymi, celami i pragnieniami. Każdy z małżonków musi chronić te granice. Wtedy teściowa lub teściowa nie powie Ci, jaką tapetę położyć w sypialni, ile wydać na rozrywkę ani jak wychowywać dzieci. Z punktu widzenia hierarchii nowa rodzina ma przewagę nad rodziną macierzystą. Dlatego dopóki „dobry syn” lub „dobra córka” będzie posłuszny matce, trudno będzie założyć własną rodzinę. I tutaj terapeuta rodzinny pomaga członkom rodziny przywrócić wszystko na swoje miejsce. Ten/