„Od iskry zapłonie płomień” (A. Odoevsky) Zazdrość jest uczuciem normalnym, choć dość bolesnym. Powstaje w odpowiedzi na zagrożenie utratą własnej wyłączności w relacjach seksualnych i obawę przed zdradą: fizyczną lub emocjonalną. Doświadczenia zazdrości zwykle nie wyrządzają krzywdy ludzkiej psychice, ponieważ odnoszą się do normy emocjonalno-zmysłowej natury codziennej. Jednak zazdrość jest jedynym uczuciem, które może wyjść poza normę i przybrać formy patologiczne: zazdrość patologiczną i jej formy skrajne i urojenia zazdrości. Przejście zazdrości z normalnej do patologicznej jest procesem etapowym. Pierwszy etap: pojawienie się strachu. Najczęściej strach pojawia się podczas spadku poczucia własnej wartości. W tym okresie potrzeba miłości i ochrony gwałtownie i znacząco wzrasta. Przyczyną obniżenia samooceny mogą być: * niepowodzenia (życiowe, finansowe, zawodowe); * istniejące problemy psychiczne i psychiczne (kompleksy i zaburzenia); * obelgi podczas kłótni i skandalów (wyrzuty, poniżanie, obelgi, porównywanie z kimś, nie na jego korzyść); *niepowodzenie seksualne, spadek związany z wiekiem i tak dalej. Drugi etap: narodziny pierwszych podejrzeń. Pojawiający się strach prowokuje pojawienie się pierwszych podejrzeń. Podejrzenia objawiają się ostrym pobudzeniem psycho-emocjonalnym - w pierwszym wybuchu zazdrości. Na tym etapie jakość relacji seksualnych może się poprawić. Trzeci etap: początek zazdrości. Podejrzenia, które się pojawiają, powodują uczucia zazdrości i odpowiednią treść zazdrości. Osoba zazdrosna zmienia swój wzór zachowania i sposoby interakcji z partnerem: staje się drażliwa, wybredna, niezadowolona i konfliktowa. Aby uzasadnić i usprawiedliwić swoje uczucia zazdrości, zazdrosna osoba rozpoczyna dokładne poszukiwania dowodów zdrady stanu. Zaczyna skrupulatnie „pod mikroskopem” badać szczegóły i niuanse interakcji emocjonalnych i behawioralnych partnera z innymi. Co więcej, partner, nie będąc inicjatorem zazdrości, może ją nieświadomie wspierać. Na przykład. Partner w komunikacji z innymi ludźmi pokazuje nieszkodliwe gesty i pantomimy (uśmiech, śmiech, lekki kontakt dotykowy itp.), ale mogą one wywołać u zazdrosnej osoby uczucie zazdrości. W tym okresie jakość relacji zaczyna gwałtownie spadać: wzrasta liczba kłótni i skandali. Czwarty etap: wzrost zazdrości i uczuć zazdrości. Zazdrość i uczucia zazdrości zaczynają nieproporcjonalnie wzrastać. Dużą rolę w aktywowaniu skalowania zazdrości i uczuć zazdrości odgrywają reakcje partnera, których oczekuje osoba zazdrosna w odpowiedzi na jej oskarżenia, wyrzuty i wyrzuty. Na przykład wymówki partnera, jej próby udowodnienia swojej niewinności, przysięgi wierności itp. Etap piąty: absorpcja świadomości. Zazdrość i uczucia zazdrości rozpoczynają aktywne skalowanie - prowadzi to do wchłonięcia całej przestrzeni, czasu i stanu psycho-emocjonalnego osoby zazdrosnej. Treść i zakres gorliwych doświadczeń stale się poszerza, przekształca i staje się chroniczny. Doświadczenia gorliwe stają się tak częste i aktywne, jak to możliwe, intensywne pod względem głębokości i czasu trwania oraz żywe emocjonalnie. Obecność zaburzeń psychicznych, chorób i uzależnień przyczynia się do wchłaniania świadomości zazdrosnej osoby. Przekształcenie doświadczeń zazdrości w patologię zwiększa negatywne napięcie w związkach i tworzy w nich negatywne tło psychoemocjonalne, pogarszając ich jakość i treść. Normalne i patologiczne reakcje zazdrości różnią się pod względem treści psychologicznej i fenomenologii, jak wynika z badań A . Volkova. Kryterium klasyfikacyjne Rodzaje reakcji zazdrości Opis reakcji zazdrości Normalna patologia 1. Normalna______ 2. Patologiczna Odpowiednio odzwierciedla sytuację w warunkach istnienia prawdziwego przeciwnika. Zachowana zostaje samokontrola nad reakcjami zazdrości___________________________________________ Zniekształcona walka o sytuację, wyimaginowana