Od autora: Artykuł ten jest fragmentem przedmowy do mojej książki „Trening komunikacji zawodowej w praktyce psychologicznej”; St. Petersburg: Rech, 2007. Dla wielu zawodów głównym narzędziem pracy specjalisty jest komunikacja. Wśród takich specjalności ważne miejsce zajmuje zawód praktykującego psychologa. Oczywiście psycholog może także prowadzić działalność badawczą: identyfikować i opisywać podstawowe wzorce funkcjonowania psychiki człowieka oraz publikować wyniki swoich badań w czasopismach i monografiach. Jednocześnie kontakt z podmiotami i wydawcami może powierzyć swoim asystentom. Jeśli jednak ten specjalista jest praktykującym psychologiem, wówczas głównym przedmiotem jego działalności zawodowej będzie pomoc psychologiczna potrzebującym lub organizacja oddziaływania psychologicznego na grupę docelową. Psycholog realizuje te dwa sposoby pracy psychologicznej poprzez doradztwo i szkolenia. Oczywiście praktykujący psycholog może prowadzić badania stosowane, badania psychodiagnostyczne, potrafi identyfikować postawy i preferencje badawcze. Jednak ta aktywność sama w sobie nie jest dla niego wartościowa. Informacje uzyskane w takich badaniach nie służą zaspokojeniu naukowej ciekawości psychologa. Jest przeznaczony do stosowania w doradztwie, szkoleniach lub opracowywaniu sposobów wywierania wpływu na docelowych odbiorców. Zatem głównym narzędziem pracy psychologa nie jest technika diagnostyczna, ani zestaw ćwiczeń, ani urządzenie do rejestrowania danych, ani nawet komputer osobisty. Głównym narzędziem jest komunikacja. Mistrzostwo w zawodzie jest ściśle powiązane z umiejętnością umiejętnego wykorzystania tego narzędzia zgodnie z jego przeznaczeniem. Oczywiście mistrzostwo w posługiwaniu się narzędziem pojawia się dopiero w procesie jego używania, a to wymaga dużo czasu. Szkolenie Oprócz tradycji metodologicznych i kulturowych zgromadzonych przez psychologię akademicką w prowadzeniu badań naukowych, dla praktykującego psychologa przydatne jest studiowanie tego narzędzia. bagaż składający się z zasad, metod i technik interakcji i wpływu. Tak jak opanowanie teorii żeglarstwa nie tworzy gotowego sternika jachtowego, tak studiowanie teorii psychologicznych nie czyni ze studenta psychologa. Dla praktykującego psychologa nie wystarczy wiedza o tym, jak „działa” przedmiot jego zawodu; musi on umieć z tym obiektem wchodzić w interakcję i posiadać odpowiednie umiejętności. Proces rozwijania niezbędnych umiejętności i zdolności może być znaczący zredukowane za pomocą intensywnego szkolenia, w którym elementy głównych zadań działalności zawodowej. Ten system szkolenia nazywany jest „szkoleniem”. Można wyróżnić kilka rodzajów szkolenia. Spójrzmy na nie na przykładzie. Wyobraźmy sobie osobę, która regularnie ponosi porażkę w sytuacjach, w których musi przekonać innych, aby zaakceptowali jego propozycję. Organizując grupę szkoleniową dla osób doświadczających podobnych trudności, możemy zaoferować jej pewne strategie, które sprawdziły się w podobnych sytuacjach. Możemy na przykład pokazać, że propozycja staje się bardziej atrakcyjna dla słuchacza, jeśli mówca podkreśla, jakie korzyści dla niej odniesie. Uczestnicy szkolenia mogą następnie wypróbować tę zasadę w specjalnie zaprojektowanym ćwiczeniu lub odgrywaniu ról i dyskutować o tym doświadczeniu. Przykładowo nasz bohater może zdać sobie sprawę, że przyczyną jego niepowodzeń jest to, że wcześniej mówił głównie o tym, jak korzystna była dla niego oferta, a nie o tym, co było ważne dla jego partnerki. Zasada, którą studiuje, zostanie mocno odciśnięta w jego pamięci, ponieważ odczuł na sobie jej wpływ. Takie szkolenie nazywa się zwykle „instrumentalnym”, ponieważ koncentruje się na opanowaniu i ćwiczeniu określonych technik interakcji. Prowadzący na takim szkoleniu za pomocą miniwykładów i ilustracji odkrywa istotę proponowanej procedury, tak organizuje pracę uczestników grupyw taki sposób, aby każdy mógł wypróbować na sobie poznaną technikę, w miarę możliwości monitoruje postęp ćwiczeń i organizuje dyskusję na temat zdobytych doświadczeń uczestników. Ponieważ prezenter nie dzieli się wrażeniami z pracy każdego uczestnika, liczba uczniów może być dość duża – kilkadziesiąt osób. Jednak w niektórych przypadkach takie szkolenie nie wystarczy. Faktem jest, że różni ludzie wdrażają tę samą technikę na różne sposoby. Każda osoba ma swoje własne, unikalne maniery, wzorce zachowań i wyrażanie emocji. Robiąc to samo, mogą wywrzeć bardzo różne wrażenie na swoich partnerach. Aby człowiek wypracował sobie własny styl komunikacji, który jest dla niego najbardziej odpowiedni, musi wiedzieć, jak jego działania są postrzegane przez innych. W drugim typie szkolenia nacisk położony jest na organizowanie „informacji zwrotnej” w grupie. Możemy symulować sytuację, w której dana osoba doświadcza trudności i wyobrazić ją sobie poprzez grę RPG, w której będzie ona głównym bohaterem. Pozostali członkowie grupy treningowej uważnie obserwują postęp gry, a po jej zakończeniu dzielą się z nim swoimi przemyśleniami na temat tego, co w jego działaniach pomogło, a co przeszkodziło w osiągnięciu celu. Można na przykład odkryć, że zwracając się do kogoś, trzyma on ręce za plecami, spogląda poza rozmówcę i mówi tak szybko, jakby bał się, że mu przerwano. Albo okaże się, że przeszkadza mu fakt, że w trakcie rozmowy ignoruje reakcje rozmówcy i zamiast się do niego dostosować, narzuca mu swoją linię. Uwzględniając te informacje, może skorygować coś w swoim zachowaniu i osiągnąć prawdziwy sukces. Taki trening nazywany jest czasem grupami T, a czasem treningiem społeczno-psychologicznym, ponieważ pozwala każdemu uczestnikowi lepiej zrozumieć wzorce interakcji między ludźmi. Ponieważ tutaj trener jest nie tylko organizatorem procesu, ale także musi przekazać informację zwrotną każdemu uczestnikowi w bardzo ograniczonym czasie, wielkość grupy szkoleniowej jest tutaj znacznie mniejsza i zwykle nie przekracza 10-15 osób bohater naszego przykładu już w głębokim dzieciństwie zdecydował, że aby uchodzić za dobrego człowieka, musi być wszędzie i we wszystkim pierwszy, wszystko robić „doskonało”. Kiedy staje przed koniecznością przekonania drugiej osoby, denerwuje się i czuje, że nie jest wystarczająco dobry. Zgodnie z decyzją z dzieciństwa zaczyna dokładać wszelkich starań, aby wyglądać jak wzorowy uczeń, zamiast skupiać swoją uwagę na zainteresowaniach rozmówcy. Znajomość technik perswazji i świadomość wrażeń partnera chwilowo przestają dla niego istnieć, gdyż skupia się on na swoich nieprzyjemnych przeżyciach emocjonalnych. Uczestnicząc w szkoleniu, wchodzi w interakcję z pozostałymi członkami grupy nie tylko poprzez wykonywanie ćwiczeń, ale także wyrażanie siebie przy innych okazjach. Jeśli trener i uczestnicy wykażą zainteresowanie jego sukcesem, okażą pozytywne nastawienie, zapewnią wsparcie i na tym tle podzielą się z nim swoimi wrażeniami i przemyśleniami na temat tego, co zrozumieli i co czuli w związku z jego interakcjami z innymi, będzie mógł dojść do wniosek, że aby być zamożnym, wcale nie trzeba być pierwszym i najlepszym. Być może zrezygnuje z bezsensownej rywalizacji z tymi, z którymi lepiej współpracować i odniesie większy sukces. Ponieważ takie szkolenie ma na celu analizę i przezwyciężenie osobistych problemów uczestników, nazywane jest treningiem osobowościowym, czyli rozwojem osobistym. Grupa. Facylitator na takim szkoleniu nie tylko organizuje pracę grupy i przekazuje trafną informację zwrotną. W oparciu o znajomość praw rozwoju grupy tworzy między uczestnikami szczególną relację terapeutyczną, charakteryzującą się poczuciem bezpieczeństwa, zaufania, otwartym i prawidłowym wyrażaniem prawdziwych uczuć. Nacisk nie jest tu położony na wiedzę uczestników na temat wzorców interakcji międzyludzkich, ale na:ich brak samowiedzy. Pod względem technik wykonawczych grupa taka zbliża się do grupy psychoterapeutycznej, chociaż celem nie jest tu leczenie, ale samodoskonalenie. Wielkość grupy rozwoju osobistego rzadko przekracza 10 osób, chociaż niektóre specjalne sposoby jej organizacji pozwalają zwiększyć liczbę uczestników do 20. Bliski jest mi punkt widzenia trenerów, którzy kładą nacisk na zachowanie „czystości gatunkowej ”: jeśli zapraszaliśmy ludzi na studia, nie powinniśmy ich „leczyć” bez ich zgody. Natomiast w przypadku, gdy uczestnicy nieznani trenerowi znają się dobrze od dawna, prowadzenie szkolenia w oparciu o intensywne, osobiście znaczące informacje zwrotne trudno nazwać dobrym pomysłem. Ciekawy i ekscytujący proces porządkowania relacji w zespole rzadko prowadzi do wzrostu kompetencji zawodowych uczestników. Treść szkolenia W przeciwieństwie do szkoleń zorientowanych na osobowość, szkolenia skupiające się na rozwijaniu umiejętności wykorzystania komunikacji jako narzędzia zwane szkoleniem instrumentalnym. Za jego pomocą można wypróbować w praktyce szereg technik komunikacji zawodowej, które z powodzeniem wykorzystują w swojej pracy psychologowie i inni specjaliści zawodów pomagających. W kontekście takich szkoleń komunikację traktuje się nie jako proces przekazywania informacji od nadawcy do adresata, ale jako dialog, w którym uczestnicy okresowo zmieniają role komunikacyjne. Dzięki temu możemy wziąć pod uwagę zarówno techniki, które pomagają zwiększyć skuteczność akceptacji informacji, jak i techniki, które pomagają formułować przekaz w taki sposób, aby partner lepiej go zrozumiał i zaakceptował. Techniki te wykorzystywane są zarówno w procesie doradczym, jak iw procesie szkoleniowym; podczas interakcji zarówno ze współpracownikami, jak i przełożonymi. Mają one charakter uniwersalny i stanowią podstawę, swego rodzaju „podstawę” wszelkich interakcji zawodowych. Następnie należy wyjaśnić, co oznaczają słowa „algorytm”, „technika”, „technologia”. Algorytm jest metodą rozwiązywania problemów, który precyzyjnie określa, jak, co i w jakiej kolejności należy wykonać, aby uzyskać wynik jednoznacznie określony przez dane początkowe. Jest to wiedza o tym, „jak to się robi” i „w jakiej kolejności się to robi”. Algorytm jest zawsze samowystarczalny, wyrwany z kontekstu swojego zastosowania. Technologia – (z greckiego techne – sztuka, umiejętność, umiejętność) to zestaw technik stosowanych w każdym biznesie lub umiejętności. Są to techniki wykonywania czegoś w określonych warunkach, w kontekście szerszego zadania. Technologia – (techne i… logosy to części słowa złożonego oznaczającego: nauka, wiedza, nauczanie) to opis technik wykonawczych przeznaczonych do przekazania. Jeśli porównamy technologię z muzyką, algorytm podpowie np. z czego składa się akord C-dur, jak powinny być ułożone palce lewej ręki na gryfie gitary, a co powinna mieć prawa ręka. zrobić, aby zabrzmiał ten akord. Technika wydobywania tego akordu zakłada już opanowanie tego algorytmu, ale sugeruje także techniki, które pozwalają osiągnąć niezbędny efekt wizualny. Technologia to pisemny (lub ustny) opis technik gry na tym akordzie, zwykle z ilustracjami, przeznaczony do nauki gry na instrumencie. Właściwie doświadczony muzyk nie jest świadomy, że stosuje algorytmy i używa technik, ale niektórzy muzycy potrafią całkiem skutecznie opowiedzieć i pokazać (opisać) swoim uczniom, jak osiągają ten czy inny efekt w wykonaniu. Przez analogię: parafraza w aktywnym słuchaniu można opisać jako sekwencję działań, jak algorytm: (słuchane – pamiętane – przeformułowane – powtarzane na głos). Technika parafrazy to jej wykonanie w określonych warunkach, aby osiągnąć zamierzony efekt, a technologią jest np. tekst w podręczniku lub podręczniku. Kiedy przyszły muzyk zaczyna opanowywać instrument, uczy się solfeżu, gra gamy, rozwija umiejętności w wydobywaniu niezbędnych dźwięków itp. . Potem zaczyna się uczyć.